Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne na produktach to jeden z najczęściej stosowanych przez pseudo-zdrowotne marki manewrów marketingowych. Tymczasem stosowanie oświadczeń żywieniowych nie jest w żaden sposób kwestią dobrowolną, a wręcz przeciwnie – istnieje szereg wytycznych, które muszą zostać spełnione przez oficjalne oświadczenie żywieniowe dla danego produktu. Chcąc uniknąć konsekwencji związanych ze świadomym wprowadzaniem konsumentów w błąd, wielu producentów i przedsiębiorców decyduje się dziś na stosowanie utartych, autoryzowanych oświadczeń żywieniowych zawartych w unijnym rejestrze oświadczeń. Jak zgodnie z prawem napisać oświadczenie żywieniowe?

Czym są oświadczenia żywieniowe i gdzie się je stosuje?

Oświadczenia żywieniowe oraz oświadczenia zdrowotne to komunikaty wystosowane przez producentów żywności stwierdzające lub sugerujące, iż dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze. Właściwości te mogą być związane z zawartymi w produkcie składnikami odżywczymi i energetycznymi. Oświadczenia te mogą być umieszczanie zarówno na opakowaniach żywności, stronach internetowych producenta i sklepów, oraz w reklamach i wszelkich działaniach marketingowych producenta. Stosowanie oświadczeń żywieniowych nie jest jednak sprawą dowolną – przedsiębiorcy zamierzający wypuścić na rynek partię żywności opatrzoną oświadczeniem żywieniowym mogą stosować jedynie te oświadczenia żywieniowe i zdrowotne, które znajdują się w załączniku do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Co więcej, produkty oznaczone danym oświadczeniem muszą spełniać wszelkie wytyczne i warunki zawarte w rozporządzeniu.

Jak powinno wyglądać poprawne oświadczenie żywieniowe?

Za najbezpieczniejszą formę przekazu oświadczenia żywieniowego przyjmuje się oświadczenia brzmiące identycznie do oświadczenia autoryzowanego. Podejście takie zapewnia konsumentów, że produkt faktycznie spełnia obietnicę zawartą w oświadczeniu, a przy tym ułatwia też pracę wszelkim organom kontrolnym badającym prawidłowe stosowanie oświadczeń żywieniowych. Oświadczenia zawarte w Unijnym Rejestrze oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych zostały skonstruowane w oparciu o naukową ocenę, dzięki czemu precyzyjnie wyrażają właściwości opisywanych przez siebie produktów.

Wielu przedsiębiorców decyduje się jednak na własną wersję oświadczenia żywieniowego. Praktyka ta jest dopuszczalna, przy czym ograniczona pewnymi wymogami. Pierwszą zasadą, jakiej należy przestrzegać podczas konstruowania zgodnego z prawem oświadczenia żywieniowego jest dążenie do tego, by oświadczenie miało taki sam sens dla konsumenta jak forma oświadczenia pochodząca z Unijnego Rejestru. Istotną kwestią uprawniającą do zamieszczenia własnej formy oświadczenia żywieniowego jest to, by zmieniona wersja autoryzowanego oświadczenia zachowywała ten sam związek pomiędzy produktem lub jednym z jego składników, a zdrowiem. W rzeczywistości chodzi więc o to, by oświadczenia takie nie miały mocniejszego wydźwięku niż wersje autoryzowane, a ich brzmienie nie zostało odebrane jako oświadczenie medyczne. Stosowanie oświadczeń zdrowotnych oznacza konieczność podania konsumentom określonych informacji dodatkowych, m.in. poziomu spożycia środka spożywczego niezbędnego do uzyskania korzystnego działania. Innymi słowy oświadczenia żywieniowe zgodne z prawem to te, które trzymają się wytycznych zawartych w Unijnym Rejestrze oświadczeń i nie wprowadzają konsumentów w błąd. Ostatecznie producenci żywności powinni mieć na uwadze zapis art. 5 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006, według którego stosowanie oświadczeń zdrowotnych i żywieniowych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy można oczekiwać, że przeciętny konsument sięgający po produkt na sklepowej półce zrozumie opisane w oświadczeniu korzystny wpływ produktu.

Przykłady oświadczeń żywieniowych zgodnych z obowiązującym prawem

Jednymi z częściej stosowanych oświadczeń żywieniowych są komunikaty o wartości energetycznej produktów, zawartości tłuszczu, cukrów, sodu, błonnika, białka, czy konkretnych witamin. Przykładowo, oświadczenie o niskiej wartości energetycznej oznacza, że produkt nie może zawierać więcej niż 40 kcal na 100g dla produktów stałych i nie więcej niż 20 kcal na 100 ml dla produktów płynnych. Często stosowanym oświadczeniem żywieniowym jest też oświadczenie o niskiej zawartości cukrów w produkcie. Niska, to jednak jaka? Samo określenie „niska zawartość cukrów” lub każde oświadczenie sugerujące takie samo znaczenie może być umieszczone na produktach tylko wtedy, „gdy produkt zawiera nie więcej niż 5 g cukrów na 100 g produktów stałych lub 2,5 g cukrów na 100 ml dla produktów płynnych”.

Wytycznych tego typu jest więcej i obowiązują dla każdego oświadczenia zawartego w oficjalnym rejestrze. Zgodność z nimi jest podstawą do uzyskania pozwolenia na użycie danego oświadczenia żywieniowego w kontekście danej serii produktów i powinna być surowo przestrzegana.