Działalność podmiotu leczniczego, w tym zarówno przychodni, kliniki, jak i gabinetu prywatnego może przyjmować formę spółki cywilnej, spółki handlowej, a także jednoosobowej działalności gospodarczej. W związku z powyższym może zdarzyć się, że wraz z upływem kolejnych lat prowadzenia działalności i pojawiającymi się planami rozwoju placówki konieczna będzie zmiana formy działalności, czy to przez przekształcenie, połączenie czy sprzedaż na rzecz innego właściciela lub spółki. Najczęstszym problemem napotykanym przy tego rodzaju zmianach są oczywiście kontrakty z NFZ i kwestia możliwości ich zachowania po zmianie formy działalności podmiotu leczniczego. Z jakimi obowiązkami i formalnościami wiąże się podjęcie decyzji o zmianie formy działalności i czy konieczne jest w jej przypadku ponowne podpisywanie umów z NFZ?
Jak wygląda przekształcenie i zmiana formy podmiotu leczniczego?
Działalność lecznicza lekarzy może być wykonywana w formie:
- jednoosobowej działalności gospodarczej,
- indywidualnej praktyki lekarskiej,
- spółki cywilnej, jawnej lub partnerskiej.
Jeśli lekarz prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zdecyduje o zmianie formy działalności i przekształceniu jej w dowolną spółkę, w której następnie może zachować lub odsprzedać swoje udziały, konieczne będzie podjęcie odpowiednich działań w celu właściwego przekazania pacjentów oraz wszelkich umów na ręce nowego podmiotu leczniczego. Wszelkie zmiany formalno-prawne będą miały znaczenie dla kontraktów zawartych w NFZ i w zależności od tego w jaki sposób zostanie rozwiązana kwestia zmiany formy działalności, kontrakty mogą być przekazywane lub wymagać ponownego pozyskiwania umowy z NFZ.
Przekształcenie podmiotu leczniczego w inną formę działalności może odbyć się poprzez sukcesję uniwersalną, tj. gdy pierwszy z podmiotów (np. spółka cywilna) przekształca się w drugi podmiot leczniczy (np. spółkę jawną), nowo powstały podmiot leczniczy będzie następcą prawnym poprzedniego. W powyższej sytuacji, zgodnie z art. 26 § 4-6 Kodeksu spółek handlowych, spółce jawnej powstałej z przekształcenia spółki cywilnej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników. Nowo powstała spółka pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg przyznanych spółce przed jej przekształceniem.
Umowy z NFZ są objęte przy tym dodatkowymi zobowiązaniami – jeżeli podmiot leczniczy planuje zmiany formalno-prawne, w tym zmianę formy swojej działalności, jest on zobowiązany do pisemnego poinformowania o tym zamiarze dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ, nie później niż 30 dni przed ich dokonaniem, zgodnie z § 34 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z 8 września 2015 r. Na tym etapie ważna jest jednak jeszcze jedna kwestia – np. przekształcenie NZOZ w podmiot leczniczy i zmiana formy działalności nie zakładają utraty ciągłości leczniczej placówki, w związku z czym nie stanowią podstawy do rozwiązania umowy z NFZ.
Przekształcony podmiot leczniczy ma prawo i obowiązek wykonywać zawartą umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej na dotychczasowych zasadach, po spełnieniu obowiązku informacyjnego wobec dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ.
Obowiązki i formalności względem NFZ w ramach zmiany formy działalności podmiotu leczniczego
Formalności, jakich należy dopełnić w trakcie zmiany formy działalności podmiotu leczniczego będą zależne od trybu zmian, jaki zostanie wybrany. Jeśli podmiot zdecyduje się na przekształcenie według opisanego wyżej schematu, podstawowe formalności w stosunku współpracy z NFZ zostaną uregulowane po spełnieniu obowiązku informacyjnego i pisemnym poinformowaniu dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ o zmianie formy działalności podmiotu leczniczego. Gdy na którymkolwiek etapie zmian dojdzie jednak do wygaszenia działania podmiotu A w celu włączenia go wraz z przeniesieniem wszystkich praw i obowiązków na podmiot B, umowy zawarte z NFZ zostaną automatycznie zakończone, a nowy podmiot będzie musiał zgłosić fakt do dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ w celu możliwości uzyskania nowych umów. Rozwiązanie takie utrudnia zachowanie ciągłości działalności podmiotu leczniczego i udzielania świadczeń zdrowotnych.
Kiedy konieczne jest ponowne podpisywanie umów z NFZ?
Sytuacją odmienną do opisanego wcześniej przekształcenia formy działalności podmiotu leczniczego będzie działanie, w ramach którego jeden podmiot leczniczy wygasza swoją działalność, przenosząc pełen zakres praw i obowiązków na drugi podmiot leczniczy. W sytuacji takiej nie dochodzi do następstwa prawnego, a co za tym idzie, zgodnie z zapisem art. 155 ust. 5 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27 sierpnia 2004 r., jeżeli umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej nie stanowi inaczej, przeniesienie na osobę trzecią praw i obowiązków wynikających z umowy wymaga pisemnej zgody dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ. Dyrektor oddziału NFZ nie musi takiej zgody wyrażać, co będzie oznaczało dla nowo powstałego podmiotu leczniczego utratę możliwości wykonywania świadczeń w oparciu o poprzednio zawartą umowę z NFZ do czasu zawarcia kolejnej.
